Samenwerken

Toen ik vier jaar geleden in de raad kwam werd er weer voluit gepraat over samenwerken met omringende gemeenten. Samenwerken1.0 was vervangen door samenwerken 2.0, sorry voor deze modieuze aanduiding. De gemeente Hardenberg had afgehaakt. Anno 2010 gingen de gemeenten Zwartewaterland, Dalfsen en Staphorst opnieuw met elkaar in gesprek om te onderzoeken of deze gemeenten wel meer resultaten zouden kunnen boeken. Het doel was meer ambtelijke samenwerking zodat de slagkracht van elke gemeente zou toenemen. Dat was vooral voor Staphorst van belang, want de kleinste van de drie ontbeerde op diverse beleidsterreinen deskundigheid en mankracht. Staphorst was goed in ICT en Belastingen, daar mochten de twee andere gesprekspartners van profiteren.

Toch hebben we de afgelopen jaren niet veel nieuwe resultaten gezien, bovendien besloot Dalfsen zijn heil te gaan zoeken in samenwerking met Zwolle en Kampen, aangemoedigd door de provincie. Einde van project samenwerken 2.0.

Het kabinet Rutte 2 kwam met een aantal grote decentralisatie plannen. Gemeenten worden verantwoordelijk voor een aantal rijks- en provinciale taken. De regering wilde ook grotere gemeenten gaan vormen, het liefst zo rond de 100.000 inwoners, omdat die grote gemeente de over te nemen taken beter zouden kunnen uitvoeren. Provincies zouden samen moeten opgaan in vijf landsdelen, nu denkt de minister aan zeven, want Friesland en Limburg zijn toch zo uniek!

Omdat er weinig animo was voor een grote landelijke gemeentelijke herindelingsoperatie, kregen de gemeente de opdracht om dan eerst maar te gaan samenwerken in regionaal verband. Ook wel zo handig om de te decentraliseren taken uit te kunnen voeren. Iedereen tevreden?

Voor de operatie Jeugdzorg gaat het ministerie uit van 21 samenwerking gebieden. Eén van de belangrijkste reden om bijvoorbeeld de jeugdzorg te decentraliseren, is dat een gemeente beter zicht heeft op de probleemjeugd en in staat is om zorg op maat te bieden. In samenhang met andere instanties zoals onderwijs en sport.

Maar wat men tot nu toe nog niet heeft vormgegeven is hoe die beleidsverantwoordelijkheid gaat plaats vinden. Wie is verantwoordelijk voor het beleid? De gemeenteraad? De gemeente moet samen met de samenwerkingspartners beleid maken, uitvoeren en verantwoorden. Maar hoe kunnen ze dat? Drie gemeentelijke beleidsplannen met een nietje erdoorheen? Of wordt er dan een gemeenschappelijke regeling (GR) opgetuigd voor het jeugdbeleid? Dat is een mogelijkheid, maar dan hebben de raadsleden slechts op afstand iets te zeggen. Het bestuur van een GR wordt gevormd door burgemeesters en wethouders uit de deelnemende gemeenten. De regie is dan niet in handen van de gemeenteraden en dat was toch wel de bedoeling van het overdragen van deze taak aan de gemeentebesturen. Uit mijn eigen ervaring met gemeenschappelijke regelingen weet ik dat het heel frustrerend voor een raadslid kan zijn dat hij of zij alleen maar iets mag zeggen over de ingediende plannen en begrotingen, maar de plannen amenderen, veranderen zeg maar, is er niet bij. Er is geen wettelijk kader om de invloed van raadsleden op het doen en laten van de GR te vergroten. Een democratisch tekort!

Op deze wijze komen de gemeenten met de gewenste omvang van 100.000 inwoners toch dichterbij. De andere politieke partijen in Staphorst blijven stevig vasthouden aan de zelfstandigheid van deze unieke gemeente. Hoe dan ook, maar wij niet!

Jippe Hoekstra,

15 februari 2014